Basiliek van de Heilige Nicolaas

Bouwgeschiedenis

Eeuwenlang had de rooms-katholieke kerk in Nederland een schaduwbestaan geleid totdat in 1853 de bisschoppelijke hiërarchie werd hersteld. Als gevolg daarvan werden de huiskerken in Amsterdam in rap tempo vervangen door grote, nieuwe kerken. Het bouwvallige zolderkerkje Onze Lieve Heer op Solder aan de Oudezijds Voorburgwal fungeerde voorlopig nog als rooms-katholieke hoofdkerk van Amsterdam. Maar al direct werden plannen gemaakt voor de bouw van een nieuw, representatief kerkgebouw dat uitdrukking gaf aan het herwonnen zelfbewustzijn van het rooms-katholieke volksdeel. In 1863 begon het kerkbestuur met de aankoop van percelen aan de Prins Hendrikkade, op loopafstand van de bestaande huiskerk. Het duurde echter nog twintig jaar eer de bouwwerkzaamheden daadwerkelijk van start konden gaan. Een in 1882 door het kerkbestuur uitgeschreven besloten prijsvraag werd door A. C. Bleys (1842-1912) gewonnen. Op 17 maart 1885 vond de eerste steenlegging plaats, ruim een jaar later was het gebouw al grotendeels gereed. De plechtige inwijding volgde op 7 februari 1887 waarna op 30 maart van dat jaar het Heilig Sacrament in plechtige optocht van de zolderkerk naar de nieuwe kerk aan de Prins Hendrikkade werd overgebracht.

1886 - Sint Nicolaasbeeld op de gevel

Bron krantenartikel: Schiedamsche Courant - 1886

Het beeld van Sint Nicolaas prijkt op de gevel van de kerk. Sint Nicolaas is de beschermheilige van zeelieden en prostituees. De Sint Nicolaaskerk staat dan ook, heel toepasselijk, precies tussen het IJ en de Wallen. Als u uit het Centraal Station komt, kunt u het grote, imposante gebouw niet missen.

2021 - Reliek in de Besiliek

Op 5 december 2021 is in de basiliek van de Heilige Nicolaas  een reliek geplaatst. Het stukje bot van Sint-Nicolaas is een geschenk van de Sint-Adelbert Abdij te Egmond-Binnen. De paters van de abdij hebben de reliek bijna 1000 jaar in hun klooster vereerd. Vanuit de kerk is een verzoek gedaan aan de abdij om een relikwie en deze bede is verhoord. Immers, de Amsterdamse basiliek, die toewijd is aan de Heilige Nicolaas, heeft nog nooit een reliek van de stadspatroon in bezit gehad. De abdij ziet het schenken van een deeltje van het lichaam van de Heilige Nicolaas als een cadeau aan de Amsterdamse bevolking.

De reliek bevindt zich in een koperen kistje, dat onder de icoon van de Heilige Nicolaas is geplaatst.

Bron teksten: www.Sint_Nicolaas.eu

Het Scheepje

In veel havensteden hebben Sint Nicolaas als beschermheilige. Amsterdam is een een belangrijke havenstad. Daarom hangen in de Sint Nicolaaskerken heel vaak een scheepje boven de ingang van de kerk.

Altaar - Sint Nicolaasbeeld

Muurschilderingen - De legende van St. Nicolaas

Foto's: Met dank aan mevr. J. Jongelings

Bron Afb. (2) www.stnicholascenter.org 

De legende van St. Nicolaas heeft ook een plaats in de kerk gekregen. In het middenschip. Jan Dunselman schilderde in de periode (1918-1921) 16 verschillende stadia van het leven van de patroonheilige van Amsterdam en de St. Nicolaaskerk.

Patroon van kerk en stad

Foto: Met dank aan mevr. J. Jongelings

Los van de Generale Legende sluit Dunselman het verhaal af met een dubbele schildering, waarop we Sint Nicolaas zien afgebeeld als patroon van de stad Amsterdam en de Nicolaas-kerken in het bijzonder, vroeger en nu. Op het middeleeuwse tafereel links zien we de eerste Nicolaaskerk: de Oude Kerk. Op het rechter tafereel staat de nieuwe kerk aan de Prins hendrikkade. 

Omschrijving:

1: Toeschouwers kijken naar één St. Nicolaasbeeldje, meer info. klik hier / 2: Scheepsvaandel / 3: De Oude Kerk / 4: De nieuwe St. Nicolaaskerk / 5: Stadswapen van Amsterdam / 6: Personen die model boten-schepen hebben voor een inzegening.

Interieur / Koepel

Grote blikvanger is de 58 meter hoge koepel die bestaat uit een buiten en een binnen deel. Het buitendeel heeft vensters in de stenen opbouw. De binnenkoepel bestaat uit een veelkleurige glas-in-lood sterrenhemel die tezamen met de buitenramen gerestaureerd is. Hierdoor is de prachtige gefilterde lichtinval weer zichtbaar.

Sint Nicolaasbeelden in de pastorie

Achterkant van de kerk

De klokken van de Basiliek St. Nicolaas

Sinterklaas eert Sint Nicolaas

Het mooiste en meest ontroerende moment van de Sinterklaas optocht in Amsterdam (18-11-2012). 2 mythen vermengen elkaar onder luid klokkengelui. Sinterklaas eert Sint Nicolaas vóór de Nicolaaskerk in Amsterdam. Hij buigt voor zijn evenbeeld (voorafbeelding) in de gevel van de kerk, terwijl de klokken luiden. De tijd staat stil....

Illustraties - Basiliek van de Heilige Nicolaas