Sint in de etalage / Decoratie materiaal
In de late Middeleeuwen was Sint Nicolaas een belangrijk feest. In die tijd gingen feesten vaak vergezeld van markten en kermissen. Men ging eerst naar de kerk en na de mis was er buiten van alles te doen. Zo ook op het Sint Nicolaasfeest. Deze Sint Nicolaasmarkten waren heel populair. Van heinde en verre kwamen mensen om hun Sint Nicolaas inkopen (lekkernijen en geschenken) te doen. Want op Sint Nicolaas was het de gewoonte dat men geschenken gaf aan dierbaren, maar ook aan arme mensen.
De 'St. Nicolaastafels' met lekkernijen en de kramen met geschenken die te zien waren op deze Sint Nicolaasmarkten verhuisden vanaf 1779 meer en meer naar al de bestaande koek-bakkerswinkels en de gewone winkels. De mooiste geschenken en de heerlijkste lekkernijen werden natuurlijk mooi geëtaleerd in de etalages. In 1836 vond de laatste Sinterklaasmarkt plaats op de Dam in Amsterdam.
Geschiedenis: Sint Nicolaasmarkten in Amsterdam
St. Nicolaas geschenken en etalages advertenties
Al in de 18e en in de 19e eeuw probeerde de koekbakkers en winkeliers een zo groot mogelijk publiek naar hun winkels en 'etalage' te lokken door te adverteren in de kranten. In de mooie winkeletalages waren veel van de aangeprezen artikelen alleen voor de gegoede burgers betaalbaar. Ondanks dat veel van het uitgestalde voor de gewone man onbereikbaar was, was het een uitje om langs de feestelijk ingerichte etalages te lopen.
19e Eeuw - Kranten advertenties
Bron Adv. 1 t/m 3: Haarlemsch Advertentieblad 22 nov. 1879 / Adv. 4 en 5: Haarlemsch Advertentieblad 27 nov. 1880
Centsprent - Volksprent - Prent
Bron afb. 1: www.openluchtmuseum.nl
Afb. 1: Ca. 1850 / 1870 - Titel: Verheugt u vrij, gij, lieve kleinen, / Op 't feest, dat gij zoo goed toch kent. / Sint Nicolaas komt u verschijnen, / Maar neen, de vreugd in deze prent.
1841 - Jan Hendrik van Grootvelt
Sfeerfoto - Het noordbrabands Museum
'De uitstalling van suikerwerk voor het Sint Nicolaasfeest'
1850 - Boekje 'St. Nicolaas en zijn knecht' / Herdrukken
'St. Nikolaas bij den Banketbakker'
Bron Afb. 1: (Eerste druk -1850) www.hetoudekinderboek.nl / Afb. 2 t/m 6: Herdrukken, klik hier
1860 - Boek 'Een St. Nicolaas Avond'
Foto: Met dank aan Hr. Roelof
Digitale versie: 'St. Nicolaasavond' klik hier (www.delpher.nl)
Omschrijving omslag:
Het omslag toont een levendig tafereel in kleur van jongens en meisjes die met hun familie de uitstallingen in enkele winkels bekijken. Het licht van de lantaarns speelt over de gezichten en over de hoge hoeden van hun in zwarte jas gehulde vaders. Het geheel straalt een feestelijke en gezellige sfeer uit.
1863 - Arm en rijk op straat
Beschrijving:
Een vrouw met twee kinderen in armoedige kleding staart naar een rijkgevulde etalage van een winkel met beeldjes, vazen en glaswerk. Het beeldje waar haar blik op gericht is, stelt mogelijk Sint Nicolaas voor. Het kleinste kind kijkt naar een hondje op straat. Een rijker geklede dame loopt met haar kinderen naar een man bij een gereedstaande koets.
1880 - 'Eigen Haard' nr. 49
Sinterklaas- avond.
Voor „Eigen Haard” ontworpen en op hout getekend door Ch. Rochussen
1893 - St. Nicolaas, Alfred Ronner
Bron: www.rijksmuseum.nl
Omschrijving: Illustratie voor `Vluchtige Schetsen uit het Volksleven' door A.F.J. Reiger. Ontwerp voor een prent.
Begin 19e eeuw
Al in het begin van de 19e eeuw werd bij de winkeliers gebruik om rond de Sinterklaas periode speciale sinterklaasetalages in te richten met etalagedecoratie. In de loop van de tijd kwamen daarin ook beweegbare figuren van Sinterklaas en Zwarte Piet te staan. Deze mechanische figuren werkten eerst met een soort klokmechanisme en een opwindsleutel. Later werden ze elektrisch. Vooral grote warenhuizen als De Bijenkorf (Hofleverancier van St. Nicolaas) en V&D (De schatkamer van St. Nicolaas) maakten altijd iets moois van hun etalages.
Begin 19e eeuw - Uitnodigingskaartjes
Foto 1: 1904 / Foto 2: Ca. 1920 / Foto 3 en 4: Jr. 20 / Foto 5: Jr. 60 - Margriet / Bron afb. 6 t/m 8: www.marktplaats.nl
Ook probeerden winkels de klandizie te verhogen door zelf allerlei leuke geïllustreerde uitnodigingen voor het ‘bezichtigen van de etalage’ te verspreiden.
1930 - Een wandeling langs de etalages (Advertentie - blad)
1936 - Maandblad 'Durf'
Maandblad voor ondernemend winkeliers
1938 - Maandblad voor moderne etalage
1945 - Advertentie
Foto's
Bron foto 1: www.studiezaal.nijmegen.nl (Etalage van bakkerij Piet Joosten, 1909) / Foto 2: 1926, Blad 'Groot Rotterdam' / Foto 3: www.regionaalarchiefdordrecht.nl (Etalage bij kledingmagazijn Fortuin, Ca. 1928) / Foto 4: 1930, Blad 'Groot Rotterdam' / Foto 5: Jr. 60, Met dank aan Dennis
20ste Eeuw - Kranten advertenties
Bron adv. 1: 1958, Weekblad Huis aan Huis
Illustraties
Afb. 1: 1873, Boek 'Sint Nicolaas ABC', Bron: www.collectie.atlasvanstolk.nl / Afb. 2 en 3: 1885 - Detail 'St Nicolaasspel' / Afb. 4: Ca. 195? - Boekje 'alle kinderhartjes kloppen' / Afb. 7: 1939 - O, Wat een pret 't zijn te spelen (1939), cover Panorama Groot Rotterdam / Afb. 6: Gespot - Expositie 'Sint in het oude raadhuis' / Afb. 7: 1958, Margriet / Afb. 8 en 9: Jr. 60 / Afb. 10: Ca. 1935, Sinterklaas boek
Jr. 50/60 - St. Nicolaas geschenken folder - vlaggen
Bron foto's 1 t/m 9: www.marktplaats.nl / Foto 10 en 11: Collega verzamelaars
1953 - Sint en Piet gaan met hun tijd mee
Panorama (1953)
Advertentie / Catalogus - Groothandel etalagemateriaal
Bron Adv. 1: 1953, Haarlem's Dagblad
Ca. ? - Beweegbare Sint - Hand mechanisme
Foto's : Gespot 'Sinterklaas museum Westzaan'
Oude etalage materiaal
Bron foto's 6 en 7: www.marktplaats.nl
Raamtikkers / Beweegbare Sint en Piet
Foto 2 t/m 4: Verzamelaar K / Foto 5: Gespot - Tentoonstelling 'Sint Nicolaas in Baarn' (2017) / Foto 6: Gespot - Museum 'Indezevendehemel' / Foto 7: Verzamelaar A / Foto 9: Met dank aan Boy
Raamtikker
Duikelaar Piet
1965 - Voorbereiding St. Nicolaas etalage
1977 - Zo worden etalages ingericht
Winkel 'platen'
